Pankreatit mədəaltı vəzinin iltihabına aiddir mədəaltı vəzində mayenin yığılmasına səbəb olan iltihablı bir prosesdir.
Pankreatit adətən spirt istifadəsi, böyrək çatışmazlığı, böyrək daşları, xolesistektomiya (öd kisəsi əməliyyatı) və ya müəyyən dərmanların istifadəsi kimi səbəblərdən yaranır. Bundan əlavə, pankreatit bəzən naməlum səbəblərdən baş verə bilər.
Pankreatit mədəaltı vəzinin iltihabına verilən addır. Mədəaltı vəzi insan orqanizmində endokrin bezdir və müxtəlif hormonlar istehsal edir, məsələn:
İnsulin: Qan şəkərinin səviyyəsini tənzimləyir
Qlükaqon: Qan şəkərinin səviyyəsini yüksəldir
Pankreozimin: Mədəaltı vəzinin işini tənzimləyir
Pankreatitin əlamətləri hansılardır?
- Qarın ağrısı: Pankreatit tez-tez qarnın yuxarı, aşağı sol və ya arxa tərəfində ağrıya səbəb olur. Ağrı ümumiyyətlə hərəkətsizlik və yeməklə pisləşir və ya artır.
- Ürəkbulanma və qusma
- İştahsızlıq
- Qəbizlik və ya ishal
- Abdominal şişkinlik: Pankreatit tez-tez qarın şişməsi ilə müşayiət olunur.
- Qızdırma
- Zəiflik və yorğunluq
Pankreatitin simptomları çox ciddi və hətta ölümcül ola bilər. Buna görə də, pankreatitin simptomları görünəndə dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir.
Pankreatitə nə səbəb olur?
- Alkoqol istifadəsi: Alkoqolun tez-tez istifadəsi pankreasın fəaliyyətini pozur, bu da pankreatitə səbəb ola bilər.
- Böyrək çatışmazlığı: Böyrək çatışmazlığı olan insanlarda bədəndə toksinlər yığılaraq pankreatitə səbəb ola bilər.
- Böyrək daşları: Böyrəklərdəki daşlar öd yollarını bağlaya, pankreatitə səbəb ola bilər.
- Xolesistektomiya (öd kisəsi əməliyyatı): Öd kisəsi əməliyyatı zamanı mədəaltı vəzinin zədələnməsi pankreatitə səbəb ola bilər.
- Bəzi dərmanlar: Bəzi dərmanlar pankreasın fəaliyyətini pozur, bu da pankreatitə səbəb ola bilər. Məsələn, bəzi ağrıkəsicilər və iltihab əleyhinə dərmanlar pankreatitə səbəb ola bilər.
Pankreatit diaqnozu necə qoyulur?
Pankreatitin diaqnozu adətən aşağıdakı üsullardan istifadə etməklə aparılır:
Fiziki müayinə: Həkim pankreatitin ola biləcəyini düşündüyü zaman xəstəni fiziki müayinə edir, temperatur, qan təzyiqi və nəbz kimi bədən ölçülərini götürür.
Qan testləri: Pankreatitin diaqnozunda qan testləri vacibdir.
Sidik testləri: Pankreatitin diaqnozu üçün sidik testləri də istifadə olunur.
X-ray: X-ray pankreatitin diaqnozu üçün istifadə edilə bilər. X-ray pankreasın harada ağrıdığını və nə qədər böyük olduğunu göstərir.
Ultrasəs: Yerini və ölçüsünü təyin etməkdə effektivdir.
Tomoqrafiya: Pankreatitin diaqnozu üçün tomoqrafiya (KT) də istifadə edilə bilər. CT müayinəsi mədəaltı vəzinin harada ağrıdığını və nə qədər böyük olduğunu göstərir.
Endoskopik retrograd xolangiopankreatoqrafiya (ERCP): ERCP pankreatitin diaqnozunda istifadə edilə bilər. Bu üsul mədə və nazik bağırsaqlarda öd yollarının içərisinə kamera yerləşdirir və mədəaltı vəzinin ağrıya səbəb olduğu yeri göstərir.
