Qarın getməsi gündə üç və ya daha çox dəfə maye və ya yumşaq qatılıqda nəcis ifrazatı ilə xarakterizə olunan bir vəziyyətdir.
Normal halda bağırsaqlarınız qidaların həzmində iştirak edərkən, qarın getməsi zamanı bağırsaqlar suyu kifayət qədər udmur və ya həddindən artıq maye ifraz edir.
Qarın getməsi adətən bir neçə gün davam edən kəskin və ya iki həftədən çox davam edən xroniki forma kimi görünə bilər. Kəskin qarın getməsi daha yaygındır və əksər hallarda özü-özünə keçir, lakin xroniki forma ciddi sağlamlıq problemlərinin əlaməti ola bilər.
Qarın getməsi zamanı nə etməli: Evdə müalicə üsulları
1. Bol maye qəbul edin
Qarın getməsi zamanı ən böyük təhlükə dehidratasiyadır. Orqanizm su, elektrolit və mineral itirdiyi üçün bunları bərpa etmək vacibdir:
- Gündə ən azı 8-10 stəkan su için
- Oral rehidratasiya məhlulları istifadə edin
- Şorba və bulyon qəbul edin
- Bitki çayları (xüsusilə zəncəfil və nanə çayı) faydalıdır
- Kokos suyu təbii elektrolit mənbəyidir
2. BRAT dietinə əməl edin
BRAT rejimi qarın getməsi zamanı tövsiyə olunan xüsusi pəhriz rejimidir:
- Banan (Muz): Kalium zəngindir və bağırsaqları sakitləşdirir
- Rice (Düyü): Maye nəcisi bərkləşdirməyə kömək edir
- Applesauce (Alma püresi): Pektin tərkibi nəcisi bərkləşdirir
- Toast (Tost çörəyi): Asan həzm olunan karbohidrat mənbəyidir
3. Müəyyən qidalardan çəkinin
Qarın getməsi zamanı aşağıdakı qidalardan uzaq durun:
- Yağlı və qızardılmış qidalar
- Ədviyyatlı və kəskin yeməklər
- Süd məhsulları (laktoza intoleransı yarada bilər)
- Kafeinli içkilər
- Alkoqol
- Şəkərli içkilər və əriməlilər
- Çiy meyvə və tərəvəzlər
4. Probiotiklərdən istifadə edin
Probiotiklər bağırsaqlardakı faydalı bakteriyaların balansını bərpa etməyə kömək edir. Xüsusilə antibiotiklə əlaqəli qarın getməsində çox effektivdir. Qatıq, kefir və ya probiotik əlavələr qəbul edə bilərsiniz.
Qarın getməsinin qarşısını necə almaq olar?
Profilaktika həmişə müalicədən daha yaxşıdır:
- Əllərinizi tez-tez yuymaq, xüsusilə tualet istifadəsindən sonra və yemək hazırlayarkən
- Qidaları düzgün bişirmək və saxlamaq
- Təmiz su içmək
- Çiy ət, quş əti və dəniz məhsullarını ehtiyatla işləmək
- Səyahət zamanı qablaşdırılmış su içmək
- Şəxsi gigiyenaya riayət etmək
- Süd məhsullarını buzdolabda saxlamaq
- Son istifadə tarixinə diqqət yetirmək
Qarın getməsinin əsas səbəbləri
Qarın getməsinin çoxsaylı səbəbləri var və bunları başa düşmək düzgün müalicə üçün vacibdir:
Virus infeksiyaları
Virus infeksiyaları qarın getməsinin ən çox yayılmış səbəblərindəndir. Rotavirus, norovirus və adenovirus kimi viruslar bağırsaq infeksiyalarına səbəb olur. Bu tip infeksiyalar xüsusilə uşaqlar arasında geniş yayılmışdır.
Bakterial infeksiyalar
E. coli, Salmonella və Campylobacter kimi bakteriyalar çirklənmiş qida və ya su vasitəsilə orqanizmə daxil olaraq qarın getməsinə səbəb olur. Qida zəhərlənməsi adətən bu bakteriyaların fəaliyyətinin nəticəsidir.
Parazit infeksiyaları
Giardia və Cryptosporidium kimi parazitlər çirklənmiş su mənbələri vasitəsilə yayılır və uzunmüddətli qarın getməsinə səbəb ola bilər.
Qida intoleransı
Laktoza intoleransı, fruktoza həssaslığı və ya gluten alerjisi kimi vəziyyətlər müəyyən qidaların həzmində problemlərə səbəb olur və qarın getməsi ilə nəticələnir.
Dərman təsiri
Antibiotiklər, antasidlər və bəzi ürək dərmanları yan təsir olaraq qarın getməsinə səbəb ola bilər. Xüsusilə antibiotiklər bağırsaqlardaki faydalı bakteriyaların balansını pozaraq problemə yol açır.
Xroniki xəstəliklər
İltihabi bağırsaq xəstəlikləri (Kron xəstəliyi, xoralı kolit), çölyak xəstəliyi və İBS (qıcıqlanmış bağırsaq sindromu) kimi vəziyyətlər xroniki qarın getməsinə səbəb olur.
Tez-tez verilən suallar
Qarın getməsi neçə gün davam edir və normal müddət nədir?
Kəskin qarın getməsi adətən 1-3 gün davam edir və əksər hallarda özü-özünə keçir. Virus mənşəli qarın getməsi bir həftəyə qədər davam edə bilər.
Əgər qarın getməsi 2 həftədən çox davam edirsə, bu xroniki hesab olunur və mütləq həkimə müraciət etməlisiniz. Bakterial infeksiyalarda müalicə olmadan simptomlar daha uzun müddət davam edə bilər. Uşaqlarda isə qarın getməsi 24 saatdan çox davam edirsə, həkimə müraciət tövsiyə olunur.
Qarın getməsi zamanı hansı içkilər ən faydalıdır və nə içməliyəm?
Qarın getməsi zamanı ən faydalı içkilər oral rehidratasiya məhlulları (ORS), təmiz su, şorba və bulyonlardır. Zəncəfil çayı ürəkbulanmanı azaldır, nanə çayı bağırsaq kramplarını yüngülləşdirir. Kokos suyu təbii elektrolit təminatçısıdır.
Çay və bal qarışığı bağırsaqları sakitləşdirir. Maye qəbulu zamanı kiçik qurtumlarla, tez-tez içmək daha effektivdir. Kafeinli içkilər, alkoqol, şəkərli gazlı içkilər və sitrus şirələrindən çəkinməlisiniz, çünki bunlar vəziyyəti pisləşdirə bilər.
Qarın getməsi zamanı hansı xəbərdarlıq əlamətləri həkimə dərhal müraciət tələb edir?
Aşağıdakı əlamətlərdən hər hansı biri müşahidə olunursa, dərhal həkimə müraciət edin: nəcisdə qan və ya qara rəngli nəcis, 39°C-dən yüksək qızdırma, güclü qarın ağrısı, 2 gündən çox davam edən qusma, ciddi dehidratasiya əlamətləri (baş gicəllənməsi, xeyli azalmış sidik ifrazı, tutma hissi), son zamanlarda xarici ölkəyə səyahət etmisinizsə, 65 yaşdan yuxarı və ya xroniki xəstəlikləriniz varsa. Uşaqlarda 24 saatdan çox davam edən qarın getməsi, hamilələrdə hər hansı qarın getməsi və immunitet sistemi zəif olan şəxslərdə qarın getməsi mütləq həkim nəzarəti tələb edir.
Qarın getməsi narahat edici olsa da, əksər hallarda ciddi bir sağlamlıq problemi deyil və evdə sadə müalicə üsulları ilə idarə oluna bilər. Qarın getməsi zamanı nə etməli sualına cavab verərkən ən vacib məsələ orqanizmin maye və elektrolit balansını saxlamaqdır.
Bol maye qəbul etmək, asan həzm olunan qidalar yemək və istirahət etmək sağlamlığınızın tez bərpasına kömək edəcək.
Lakin unutmayın ki, qarın getməsi bəzən ciddi infeksiyanın və ya xroniki xəstəliyin əlaməti ola bilər. Xəbərdarlıq əlamətlərini ciddi qəbul edin və lazım gəldikdə həkimə müraciət etməkdən çəkinməyin.
Diqqət: Bu məqalədəki məlumatlar yalnız məlumat məqsədlidir və tibbi məsləhətin yerini tuta bilməz. Sağlamlıq problemlərinizlə bağlı mütləq ixtisaslı həkimə müraciət edin.
