Qarında köp və şişkinlik, qarın boşluğunda həddindən artıq qaz yığılması və ya bağırsaqların böyüməsi nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir. Bu, qarın bölgəsində şişkinlik, gərginlik və narahatlığa səbəb ola bilər.
Qarında köpün əlamətləri hansılardır?
Qarında köp yüngül və müvəqqəti bir problem olsa da, onun simptomları insandan insana dəyişə və həyat keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Şişkinlik ilə müşahidə olunan simptomlar bunlardır:
Qarın nahiyəsində şişkinlik: Şişkinliyin əsas əlaməti qarın nahiyəsində həcmin artması hissidir. Bu vəziyyət qarın nahiyəsində əzələlərin sıxıldığı zaman meydana gəlir. Şişkinliklə yanaşı, qarın nahiyəsində qaz yığılması nəticəsində narahatlıq və ya gərginlik hissi yarana bilər. Bu hiss adətən qazın hərəkəti zamanı baş verir.
Ağrı və Narahatlıq: Qarında köp yüngüldən şiddətə qədər dəyişən ağrı və narahatlıqla müşayiət edilə bilər.
Bulantı və həzmsizlik: Bulantı və həzmsizlik kimi həzm problemləri şişkinliklə müşayiət oluna bilər. Bu simptomlar yeməkdən sonra daha qabarıq şəkildə özünü göstərə bilər.
Qəbizlik və ya ishal: Həzm sistemi problemlərinə görə qəbizlik və ya ishal kimi bağırsaq hərəkətlərində dəyişikliklər baş verə bilər.
Yorğunluq və zəiflik: Xroniki qarın şişkinliyi enerji səviyyəsinin azalmasına səbəb ola bilər. Bu vəziyyətdə insan adətən yorğun və zəif hiss edir.
Nəfəs almada çətinlik: Həddindən artıq şişkinlik diafraqmanın hərəkətini məhdudlaşdıra və nəfəs almaqda çətinlik yarada bilər. Bu xüsusilə şiddətli şişkinlik hallarında baş verir.
Qarın şişməsinə səbəb nədir?
Həzm sistemindəki bir çox amillər qarın bölgəsində şişkinliyə səbəb ola bilər. Bu vəziyyət çox vaxt müvəqqəti olsa da, ciddi problemlər nəticəsində də yarana bilər. Şişkinliyin mümkün səbəbləri arasında:
Qaz yığılması: Həzm sistemi fəaliyyəti ilə qidalar bağırsaqlarda bakteriyalar tərəfindən fermentasiya prosesinə məruz qalır. Bu proses zamanı çıxarılan qaz bədən tərəfindən xaric edilməlidir. Həzmi çətin olan bəzi qidalardan əmələ gələn qazın miqdarı artır. Nəticədə qaz tamamilə xaric edilə bilmir və şişkinlik yarana bilər.
Yavaş həzm: Yavaş həzm, qidanın bağırsaqlarda normaldan daha uzun müddət qalmasına gətirib çıxarır və fermentasiya üçün daha çox imkan yaradır. Bu vəziyyət bağırsaqlarda yığılan qaz və həzm məhsulları səbəbindən qarın nahiyəsində şişkinliyə səbəb olur.
Həzm Sistemi Problemləri: Qıcıqlanmış bağırsaq sindromu (IBS), laktoza dözümsüzlüyü və çölyak xəstəliyi kimi həzm sistemi problemləri qidaları normal şəkildə həzm edə bilməməsi nəticəsində qarın şişməsinə səbəb ola bilər.
Qəbizlik: Qəbizlik bağırsaq hərəkətlərinin yavaşlaması və nəcisin bağırsaqlarda normaldan daha uzun müddət qalması deməkdir. Bu, bağırsaq məzmununun yığılmasına və qarın şişməsinə səbəb ola bilər.
Yüksək Lifli Qidalar: Lifli qidalar həzm prosesini sürətləndirə bilər, eyni zamanda bağırsaqlarda daha çox qaz meydana gəlməsinə səbəb ola bilər.
Maye Tutma: Bədəndə anormal maye yığılması adətən hormonal dəyişikliklər və ya bəzi sağlamlıq problemlərinə görə baş verir. Nəticədə qarın nahiyəsində şişkinliyə səbəb ola bilər.
Allergiyalar: Bəzi qida və ya içki allergiyaları bədənin cavabı olaraq qarın şişməsinə səbəb ola bilər.
Stress və təşviş: Stress və təşviş həzm sisteminin normal funksiyalarına təsir göstərə bilər və bağırsaq hərəkətlərini yavaşladaraq qaz yığılmasına səbəb ola bilər.
Qarın şişməsi üçün nə faydalıdır?
Tibbi müalicəyə başlamazdan əvvəl, şişkinliyin səbəbini müəyyən etmək üçün bir həkim ilə məsləhətləşmək vacibdir. Qastroenteroloq həkim xəstənin tibbi tarixini qiymətləndirərək, fiziki müayinə apararaq və lazım olduqda laboratoriya testləri və görüntüləmə üsullarından istifadə etməklə qarın şişməsinin səbəbini müəyyən edə bilərlər. Müalicə planı diaqnozdan asılı olaraq müəyyən edilir.
Qarın şişməsi bağırsaq problemləri, irritabl bağırsaq sindromu (İBS), iltihablı bağırsaq xəstəliyi və ya digər həzm xəstəlikləri ilə əlaqəli olarsa, həkim xüsusi pəhriz, dərmanlar və ya digər müalicə üsullarını tövsiyə edə bilər. Qarın şişkinliyi ilə mübarizə aparmaq üçün bir sıra üsullar var. Birincisi, kifayət qədər su içmək vacibdir, çünki bu, bədənin su balansını qoruyur və həzm sistemini dəstəkləyir.
Qarın şişməsinin qarşısını necə almaq olar?
Qarın köpünün qarşısını almaq üçün bir sıra tövsiyələr və həyat tərzi dəyişiklikləri tətbiq oluna bilər. Aşağıdakı tövsiyələr onlardan bəziləridir:
Yavaş yemək: Tez yemək hava udma riskini artıra bilər. Yemək zamanı yeməyi yavaş-yavaş çeynəmək həzmi asanlaşdıra və qarın şişkinliyini azalda bilər.
Qaz əmələ gətirən qidalardan qaçınmaq: Brokoli, kələm və lobya kimi qaz yaradan qidalardan qaçınmaq qarın şişkinliyini azalda bilər. Belə qidaların istehlakı məhdudlaşdırılmalı və ya düzgün bişirilməlidir.
Probiotik qidaların istehlakı: Qatıq və kefir kimi probiyotikləri ehtiva edən qidalar bağırsaq sağlamlığını dəstəkləyə və şişkinlik riskini azalda bilər.
Məşq: Daimi məşq həzm sistemini tənzimləyə və qarında şişkinliyin qarşısını ala bilər. Sürətli gəzinti, yoqa və ya üzgüçülük kimi fəaliyyətlər tövsiyə oluna bilər.
Az-az yemək: Çox yeməkdən qaçınmaq və tez-tez kiçik həcmdə yeməklər yemək həzm sistemini rahatlaşdıra bilər.
Stressdən qaçınmaq: Stress həzm sisteminə təsir edə bilər və qarın şişməsinə səbəb ola bilər.
Bu tövsiyələr sağlamlıq problemi olmayan və daimi şişkinlik problemi olmayan insanlar üçün keçərlidir. Səhhətində problem yarandıqda və ya şişkinlik qalıcı olduqda lazımi müayinələr aparılmalıdır.
Qarın köpünə yaxşı təsir edən qidalar və içkilər
Qarın şişkinliyi müəyyən qida və içkilər qəbul etməklə aradan qaldırıla bilər. Yadda saxlanması vacib olan bir məqam, hər bir fərdin bədən quruluşunun fərqli olması və bəzi qidalara qarşı həssas ola biləcəyidir. Buna görə pəhrizinizə müəyyən bir qida əlavə etməyə başlamazdan əvvəl həkimdən və ya diyetoloqdan məsləhət almaq vacibdir. Qarın şişkinliyinə yaxşı təsir edən qidalar bunlardır:
Zəncəfil Çayı: Zəncəfil iltihab əleyhinə xüsusiyyətlərə malik ola bilən kök bitkisidir. Buna görə də zəncəfil çayı həzm sistemini rahatlaşdıraraq qaz yığılmasını azaltmağa kömək edə bilər. Eyni zamanda, zəncəfilin mədə əzələlərinə rahatlaşdırıcı təsiri qarın şişkinliyini aradan qaldırmağa kömək edə bilər.
Nanə çayı: Nanə çayı həzm sistemindəki əzələləri rahatlaşdıra və qaz əmələ gəlməsini azalda bilər.
Probiotik qidalar: Tərkibində probiyotiklər olan qidalar həzm sistemində sağlam bakteriyaların sayını artıraraq həzm prosesinin daha nizamlı olmasına və şişkinliyin qarşısını almağa kömək edə bilər. Bununla belə, probiyotiklərin səhv və ya həddindən artıq dozada istifadəsi də şişkinliyi artıra bilən faktordur. Buna görə də həkim nəzarəti altında istifadə edilməlidir.
Anis çayı: Anis çayı mədə və bağırsaq əzələlərini rahatladır, həzm sistemində qaz yığılmasını azaldır və həzmi asanlaşdırır.
Qarın şişməsi davamlı və şiddətli olduqda bir tibb mütəxəssisi ilə məsləhətləşmək vacibdir. Qeyd edək ki, şişkinliyin səbəbi ciddi bir sağlamlıq problemi də ola bilər.
