Kron xəstəliyi ağızdan anusa qədər həzm sisteminin hər hansı bir hissəsinə təsir edə və xoralara səbəb ola bilər. Kron xəstəliyi qarın ağrısı, ishal, yorğunluq və çəki itkisi kimi simptomlarla özünü göstərir. Diaqnoz üçün endoskopik prosedurlar, radioloji müayinələr və biopsiya istifadə olunur. Müalicə adətən dərman preparatları ilə başlayır və zəruri hallarda cərrahi müdaxilələrlə davam edir.
Kron xəstəliyi nədir?
Kron xəstəliyi yemək borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaqların bir və ya bir neçə hissəsini təsir edə bilən və təsirlənmiş hissədə qalınlaşma və xoralara səbəb olan iltihablı bağırsaq xəstəliyi kimi müəyyən edilir.
Kron xəstəliyi adətən nazik bağırsağın və ya yoğun bağırsağın son hissəsini təsir etsə də, ağızdan anusa qədər bütün həzm sisteminə adətən parçalanmış şəkildə təsir edə bilər. Xəstəliyə görə anus nahiyəsində tez-tez çatlar və “fistül” adlanan irinli dəliklər görünə bilər. Kəskinləşmə dövründə, bir qayda olaraq, əvvəllər tutulmamış bağırsaq hissələrinin tutulması müşahidə olunur. Bəzən xəstəlikdən yaxın bölgələrdəki limfa düyünləri də təsirlənə bilər.
Kron xəstəliyinin əlamətləri nələrdir?
Kron xəstəliyi təsirlənmiş bölgədən asılı olaraq xəstələrdə çox fərqli simptomlara səbəb ola bilər. Ən çox görülən simptomlar qarın ağrısı və ishaldır.
Kron xəstəliyinin aktiv fazasında xəstələrdə yorğunluq, halsızlıq, qızdırma və qeyri-iradi kilo itkisi müşahidə oluna bilər. İştahsızlıq, kilo itkisi, uşaqlarda inkişaf geriliyi və səbəbi bilinməyən qızdırma müşahidə edilə bilən digər əlamətlərdir.
Xəstəliyin digər təzahürləri arasında anus ətrafındakı çatlar, iltihablı axıntı ilə fistulalar və anal bölgədə absesləri misal göstərə bilərik. Bəzən bu şikayətlər qarın ağrısı və ishal olmadan da görülə bilər.
- Qarın ağrısı, qarın şişməsi
- İshal və ya qəbizlik
- Nəcisdə qan
- Yorğunluq, zəiflik
- Anoreksiya
- Çəki itirmək
- Yanğı hissi
- Anusda çatlar, abses və axıntılar
İltihabi bağırsaq xəstəliklərinə necə diaqnoz qoyulur?
Krohn xəstəliyi bir çox başqa xəstəliklərlə qarışdırıla bilən simptomlarına görə illərdir gizli qala bilən xəstəliklər arasındadır. Bu səbəbdən vaxt itirmədən dəqiq və qəti diaqnozun qoyulması və müalicə prosesinə başlaması böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Kron xəstəliyinin diaqnozu patoloji müayinə ilə qoyulsa da, xəstəliyin gedişatını qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilən üsulları aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
Endoskopik Prosedurlar
- Kolonoskopiya
- Qastroduoendoskopiya
- Enteroskopiya
- Kapsul endoskopiyası
Radioloji müayinələr
- Rentgen
- MRT
- Virtual kolonoskopiya
Kron xəstəliyinə necə diaqnoz qoyulur?
Kron xəstəliyində xəstənin şikayətlərini ətraflı dinləmək böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çünki qastroenteroloq xəstə üzərində aparılacaq müayinələri ona uyğun planlaşdırır. Hər test hər xəstəyə tətbiq edilmir. Crohn xəstəliyinin dəqiq diaqnozunu qoymaq üçün əsasən aşağıdakı üsullardan istifadə olunur:
- Qan analizi
- Nəcisin analizi
- Kolonoskopiya və Qastroduodenoskopiya
- Biopsiya
- CT və MRI görüntüləri
İltihabi bağırsaq xəstəliklərini necə müalicə etmək olar?
İltihabi bağırsaq xəstəliklərində xəstəyə uyğun olaraq planlaşdırılmış müalicə aparılması lazımdır. Bu səbəbdən müalicə mütləq qastroenteroloq tərəfindən aparılmalıdır. Lazım olduqda dərman dəyişikliyi etmək və istifadə olunan dərmanların bütün xüsusiyyətlərini bilmək böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Bundan əlavə, cərrahi müalicənin lazım olub-olmaması, nə vaxt və necə ediləcəyi də qastroenteroloq və iltihablı bağırsaq xəstəliklərində ixtisaslaşmış cərrahın birlikdə qiymətləndirəcəyi qərarlar arasındadır.
Kron xəstəliyində dərman müalicəsi
Kron xəstəliyi kimi iltihablı bağırsaq xəstəliklərində ilk müalicə variantı adətən dərmanlardır. Ancaq unutmaq olmaz ki, bunlar yan təsirləri olan dərmanlardır.
Dərman müalicəsi alan xəstələrdə uzun müddətdən sonra müsbət nəticə əldə edilməzsə, cərrahi müalicə variantı nəzərdən keçirilir.
Kron xəstəliyində cərrahi müalicə
Cərrahi müalicə ilə bağlı qərar xəstəni izləyən qastroenteroloq və bu sahədə təcrübəli cərrah tərəfindən birgə qəbul edilməlidir.
Kron xəstəliyi, anus ətrafındakı abses və fistulalarda bu nahiyəyə bəzi lokal müdaxilələr edilə bildiyi halda, bəzi xəstələrdə iltihablı bağırsaq hissəsinin çıxarılması və açıq qalan bağırsaq uclarının ucdan uca birləşdirilməsi kimi daha böyük əməliyyatlar da tələb oluna bilər.
Kron xəstəliyi haqqında tez-tez verilən suallar
Kron xəstəliyi üçün qadağan olunmuş qidalar hansılardır?
Kron xəstəliyi olan insanlar üçün yağlı qidalar, qazlı içkilər, lifli qidalar, qırmızı ət, mərcimək, kələm, lobya, taxıllı qidalar, doymuş yağlar və spirt istehlak etmək zərərli ola bilər.
Kron xəstəliyinin müalicəsi varmı?
Kron xəstəliyinin müalicəsi yoxdur. Bu səbəbdən xəstəliyin əlamətlərini yüngülləşdirmək üçün əlavə üsullar tövsiyə oluna bilər.
Kron xəstəliyinə nə səbəb olur?
Kron xəstəliyinin səbəbləri arasında genetik faktorlar var. Kron xəstəliyi digər ailə üzvlərində də görünə bilər. İmmunitet sisteminin azalması və onun xarici amillərin zərərli təsirlərinə qarşı həssaslığı da Crohn xəstəliyinin səbəbləri arasında sayıla bilər.
