Öd yollarının stenozu qastroenterologiyanın ən aktual və mürəkkəb problemlərindən biridir. Öd yollarının stenozunun əsasən öd kisəsi əməliyyatı zamanı öd yollarının əməliyyat daxili zədələnməsi nəticəsində baş verir. Stenozun mənşəyi ümumi öd axarını və ümumi qaraciyər kanalını fərqləndirir. Öd yollarının stenozu açıqlıq dərəcəsindən asılı olaraq qismən və ya tam ola bilər.
Öd yollarının stenozunun səbəbləri
Öd yollarının stenozunun meydana gəlməsinə səbəbləri üç əsas qrupa bölünür: travmatik, iltihablı və neoplastik.
Öd yollarının travmatik daralması adətən xolesistektomiya, endoskopik manipulyasiya, mədə rezeksiyası, transplantasiya və qaraciyərin rezeksiyası zamanı öd yollarının zədələnməsi nəticəsində inkişaf edir.
Öd yollarının iltihabi stenozu, sklerozan xolangit, xroniki pankreatit, xora, aşağı 12 duodenal xora, parazitar qaraciyər xəstəliyi (exinokokkoz, opistorhoze) ilə yaranır.
Nadir hallarda öd yollarının strikturaları öd yollarının anadangəlmə anatomik anomaliyaları, şüa terapiyası nəticəsində yaranır.
Stenoz zamanı öd yollarının divarlarında daralma, genişlənmə və qalınlaşma meydana gəlir. Eləcə də öd daşının əmələ gəlməsi üçün şərait yaradır.
Öd yollarının stenozunun simptomları
Öd yollarının stenozunun tam birləşməsi halında artıq 3-7 gün ərzində klinik simptomlar inkişaf edir: ürəkbulanma, qusma, iştahsızlıq, şişkinlik; bəzi hallarda bağırsaq obstruksiyası, ağrı, qızdırma, sarılıq, öd axını, xarici öd fistulasının əmələ gəlməsi və s.
Öd yollarının obstruksiya stenozunun vaxtında aradan qaldırılmaması mədə-bağırsaq qanaxmasına, qaraciyər çatışmazlığının yaranmasına səbəb olur.
Öd yollarının stenozunun diaqnostikası
Əksər hallarda, öd yollarının stenozunun inkişafı əməliyyatın klinik təzahürləri ilə əlaqələndirilir. Diaqnozu əsasən ultrasəs ilə həyata keçirilir. MRT ilə stenozunun səbəblərini, yerini, dərəcəsini, uzunluğunu müəyyən etmək mümkündür.
Qarın boşluğunu müayinə etməyə, diaqnostik və terapevtik məqsədlər üçün öd qalıqlarını çıxarmağa imkan verən laparoskopiyadan istifadə edilə bilər.
Öd yollarının stenozunun müalicəsi
Endoskopik və ya açıq cərrahi üsulla müalicə mümkündür. Bəzi hallarda sarılığı aradan qaldırmaq üçün ilk addım öd yollarının xarici drenajı həyata keçirilir. Sonra isə soyuq qış aylarında rekonstruktiv əməliyyat aparılır.
