İshal (diareya), bir çox insanın həyatının bir dövründə rastlaşdığı geniş yayılmış sağlamlıq problemidir. Adətən qısamüddətli və yüngül gedişatlı olan ishal, bəzən ciddi sağlamlıq problemlərinə də səbəb ola bilər. Bu məqalədə ishalın səbəblərini, əlamətlərini və müalicə üsullarını ətraflı şəkildə araşdıracağıq.
İshal nədir?
İshal, bağırsaq hərəkətlərinin artması və nəcisin sulu qıvama gəlməsi vəziyyətidir. Adətən bir neçə gün davam edən ishal, orqanizmin su və elektrolit balansını poza bilər. Bu vəziyyət, xüsusilə uşaqlar və yaşlılar üçün təhlükəli ola bilər.
İshal-ın səbəbləri nələrdir?
İshalın bir çox fərqli səbəbi ola bilər.
İnfeksiyalar
İshalın ən geniş yayılmış səbəbi infeksiyalardır. Bu infeksiyalar adətən bakteriyalar, viruslar və ya parazitlər tərəfindən yaranır.
- Bakterial İnfeksiyalar: Salmonella, helikobakter pilori və Campylobacter kimi bakteriyalar ishalın geniş yayılmış səbəblərindəndir.
- Viral İnfeksiyalar: Rotavirus, Norovirus və Adenovirus kimi viruslar da ishal törədə bilər.
- Parazitar İnfeksiyalar: Giardia lamblia və Entamoeba histolytica kimi parazitlər də ishalın səbəbləri arasında yer alır.
Qida Zəhərlənməsi
Xarab olmuş və ya kontaminasiya olunmuş qidaların qəbulu, qida zəhərlənməsinə və nəticədə ishala səbəb ola bilər. Bu cür ishal adətən qəfil başlayır və qısa müddətli olur.
Dərmanlar
Antibiotiklər başda olmaqla bəzi dərmanlar, bağırsaq florasını pozaraq ishala səbəb ola bilər. Bu cür ishal adətən dərmanın kəsilməsi ilə düzəlir.
Qida İntolerensiyası və Allergiyalar
Laktoz intoleransiyası, qlüten intoleransiyası kimi hallar da ishalın səbəbləri arasında yer alır. Bu cür ishal, müəyyən qidaların qəbulu ilə təhrik olunur.
Xəstəliklər
İltihabi bağırsaq xəstəlikləri (Kron xəstəliyi, xoralı kolit), qıcıqlanmış bağırsaq sindromu (IBS) kimi xroniki xəstəliklər də ishalın səbəbləri arasında yer alır.
İshal əlamətləri nələrdir?
İshalın əlamətləri, səbəbindən asılı olaraq dəyişiklik göstərə bilər. Ancaq ümumiyyətlə bu əlamətlər müşahidə olunur:
- Tez-tez və sulu nəcis ifrazı
- Qarın ağrısı və sancılar
- Köp
- Ürəkbulanma və qusma
- Qızdırma
- Susuzluq
İshal müalicəsi
İshal müalicəsi, səbəbindən və şiddətindən asılı olaraq dəyişir. Budur ishal müalicəsində istifadə olunan bəzi üsullar:
Bol Maye Qəbulu
İshal zamanı bədən çox su itirir. Bu səbəbdən bol maye qəbulu çox vacibdir. Su, elektrolit tərkibli içkilər və bitki çayları seçilə bilər.
Qidalanmanın Tənzimlənməsi
İshal zamanı həzmi asan və lif nisbəti aşağı qidalar qəbul etmək vacibdir. Budur ishal zamanı qəbul edilməsi məsləhət görülən bəzi qidalar:
- Düyü
- Kartof
- Qatıq
- Banan
- Alma püresi
Probiotiklər
Probiotiklər, bağırsaq florasını tənzimləyərək ishalın müddətini qısalda bilər. Qatıq, kefir kimi probiotik baxımından zəngin qidalar qəbul edilə bilər və ya probiotik əlavələr istifadə edilə bilər.
Dərman müalicəsi
İshalın səbəbi bakterial bir infeksiya isə antibiotik müalicəsi lazım ola bilər. Ancaq viral infeksiyalarda antibiotiklər təsirli deyil. Həmçinin, ishal kəsici dərmanlar da həkim məsləhəti ilə istifadə edilə bilər.
Xəstəxanada müalicə
Şiddətli ishal hallarında, xüsusilə uşaqlar və yaşlılar üçün xəstəxanada müalicə lazım ola bilər. Bu halda damar daxili maye müalicəsi tətbiq edilə bilər.
İshal-ın qarşısını necə ala bilərik?
İshaldan qorunmaq üçün bəzi tədbirlər görmək mümkündür.
Gigiyena qaydalarına əməl etmək
Əl yuma, qida gigiyenasına diqqət etmə kimi sadə gigiyena qaydaları, ishalın qarşısının alınmasında çox təsirlidir.
Qida təhlükəsizliyinə diqqət etmək
Qidaların düzgün şəkildə saxlanması, bişirilməsi və qəbul edilməsi, qida zəhərlənməsi riskini azaldır.
Təmiz su içmək
Təmiz və etibarlı su mənbələrindən su qəbul etmək, ishal riskini azaldır. Xüsusilə səyahətlərdə qablaşdırılmış su seçilməlidir.
Bu səhifədə verilmiş məlumatlar və ya, tövsiyyələr yalnız maarifləndirici xarakter daşıyır və diaqnozun qoyuluşu, müalicə və ya digər klinik məqsədlərlə istifadə oluna bilməz.
Xəstəliyinizlə əlaqədar daha dəqiq məlumat almaq üçün həkim mütəxəssislərə müraciət etməyiniz tövsiyyə olunur.
