Bağırsaq xəstəliyi, bağırsaqların funksional olaraq düzgün işləyə bilməməsi nəticəsində xüsusilə mədə və bağırsaqlarda baş verən həzm sistemi narahatlıqları kimi də müəyyən edilir.
Bağırsaq xəstəlikləri ağızdan anusa qədər mədə-bağırsaq sistemini təsir edir. Bağırsaqların düzgün işləməməsi bu bölgənin sağlamlığına mənfi təsir göstərir və bir sıra xəstəliklər meydana çıxa bilər.
Bağırsaq xəstəliklərinin ən ciddi və ölümcül nəticələr doğuran növü kolon xərçəngidir. Eyni zamanda bağırsaq xərçəngi kimi də tanınan kolon xərçəngi, kolonun və ya rektumun daxili səthindəki qeyri-normal hüceyrə böyüməsidir.
Kolon xərçəngindən başqa, iltihabi bağırsaq xəstəliyi, kron xəstəliyi, çölyak xəstəliyi, qıcıqlanmış bağırsaq sindromu da müalicə edilməli bağırsaq xəstəlikləri sırasında yer alır.
Bağırsaq xəstəlikləri hansılardır?
Kolon xərçəngi, iltihabi bağırsaq xəstəliyi, kron, çölyak xəstəliyi, qıcıqlanmış bağırsaq sindromu, kolit, divertikülit, peptik yaralar, kolorektal polip, bağırsaq tıxanması, qəbizlik və ishal kimi narahatlıqlar bağırsaq xəstəliklərinə nümunə göstərilə bilər.
Bağırsaq xəstəliklərinin siyahısı aşağıdakı kimi sıralana bilər:
- Kolon (bağırsaq) xərçəngi
- İltihabi bağırsaq xəstəliyi
- Kron xəstəliyi
- Çölyak xəstəliyi
- Qıcıqlanmış bağırsaq sindromu
- Ülserativ kolit
- Divertikülit
- Peptik yaralar
- Kolorektal polip
- Bağırsaq tıxanması
- Qəbizlik
- İshal
Kolon bağırsaq xərçəngi
Kolon xərçəngi, kolonun daxili səthindəki hüceyrələrin qeyri-normal və nəzarətsiz böyüməsi ilə səciyyələnən, qalın bağırsakda başlayan xərçəng növüdür və eyni zamanda bağırsaq xəstəlikləri sırasında yer alır.
İlkin olaraq polip şəklində görülən kolon xərçəngi müalicə edilməzsə, xərçəngə çevrilə bilər. Müalicə edildikdə isə xəstəliyin qarşısı alına bilər. Kolon xərçənginin ən geniş yayılmış əlamətləri isə daimi ishal ya da qəbizlik kimi ifrazat rutinində dəyişiklik, nəcisdə qan və/və ya rektal bölgədə qanamaqdır.
Kron xəstəliyi
Kron, xroniki bağırsaq xəstəliyidir və mədədən başlayıb anusa qədər uzanan həzm sistemi hissələrinin iltihablanması kimi müəyyən edilir.
İshal, çəki itkisi, rektal qanama və qarın ağrısı kimi əlamətlərlə özünü göstərir. İmmun sistemin zəifləməsi, genetik və ətraf mühit amilləri də kron xəstəliyinin meydana çıxmasını təşviq edə bilər.
Çölyak xəstəliyi
Qlüten tərkibli qidаlara qarşı bədənin göstərdiyi reaksiya çölyak xəstəliyini müəyyən edir. Xroniki və irsi bir bağırsaq xəstəliyi olan çölyak xəstəliyini təhrik edən qidalar arasında arpa, çovdar, buğda və yarma kimi taxıllar vardır.
Bu kontekstdə çölyak xəstələri qlüten tərkibli qidalar qəbul etdikdə, xroniki ishal və ya qəbizlik, çəki itkisi, mədədə şişkinlik və qaz, qarın ağrısı, qansızlıq və bununla bağlı yorğunluq, həmçinin göz quruluğu kimi əlamətlər yaşayır.
İrritabl (narahat) bağırsaq sindromu
Narahat bağırsaq sindromu, qalın bağırsaqda baş verən qastro-intestinal bir pozğunluqdur. Eyni zamanda irritabl bağırsaq sindromu adı ilə də tanınır.
Qadınlarda daha çox rast gəlinən bir bağırsaq xəstəliyi olan narahat bağırsaq sindromun ortaya çıxan əlamətləri arasında qarın ağrısı, qramplar, qaz şikayətləri, şişkinlik, təcili tuvaletə getmə ehtiyacı, ishal və ya qəbizlik və nəcisdə selik yer alır.
Bağırsaq problemləri xaricində yuxu problemləri, migren baş ağrısı və yorğunluq da xəstəliyin əlamətləri olaraq görülə bilər.
Bağırsaq tixanıqlığı
Bağırsaq tıxanması və ya bağırsaq düyünlənməsi, bağırsaqların içindəki qidanın, mayenin və havanın normal irəliləyişinin qismən və ya tamamilə kəsilməsidir. Əsasən ürəkbulanma, qusma, qarın ağrısı və şişkinlik əlamətləri müşahidə olunur.
Qəbizlik
Qəbizlik, bağırsaq hərəkətlərinin yavaşlaması ilə nəcisdən analıq nahiyəsindən çətin çıxması və ya çox bərk formada kənarlaşmasıdır.
Adətən kifayət qədər mayenin qəbul edilməməsi və lif mənbəli qidaların az istehlakı səbəbindən yaranan qəbizlik, qidalanma rejiminin dəyişdirilməsi ilə bir neçə gün ərzində keçir.
İshal
İshal tez-tez nəcis çıxarma ilə xarakterizə olunur, nəcisinin həddən artıq maye və yumşaq formada gəlməsidir. Eyni zamanda yoluxucu bir vəziyyət olan ishal zamanı orqanizm çox su itirir.
Bu itkinin aradan qaldırılması vacibdir. Xüsusilə banan və bişmiş kartof ishalı çox yaxşı yüngülləşdirir və bağırsaqları rahatlandırır.
Bağırsaq xəstəliklərinə səbəb olan faktorlar nələrdir?
Bağırsaq xəstəlikləri ümumiyyətlə şəxsin sağlamsız qidalanması, lif səviyyəsi aşağı diet tətbiq etməsi, kifayət qədər fiziki aktivlik göstərməməsi, siqaret istifadəsi, stress və genetik amillərlə əlaqədar yaranır.
Bağırsaq xəstəliklərini tətikləyən amillər aşağıdakılardır:
- Qeyd-sağlam qidalanma
- Lif səviyyəsi aşağı diet
- Kifayət qədər fiziki aktivliyin olmaması
- Siqaret istifadəsi
- Stress
- Genetik amillər
- Bəzi dərmanların istifadəsi
- Hamiləlik prosesi
Bağırsaq xəstəliklərinin əlamətləri
Bağırsaq xəstəliklərində görülən əlamətlər xəstəliyin növündən asılı olaraq dəyişə bilər, ancaq ümumi görülən əlamətlər mövcuddur.
Bu əlamətlər ümumiyyətlə qarın ağrısı, qramplar, ürəkbulanma, qusma, şişkinlik, rektal qanaxma, çəki azalması, bağırsaq hərəkətlərində dəyişiklik və iştahasızlıqdır.
Bağırsaq xəstəliklərində görülən ümumi əlamətlər bunlardır:
- Qarın ağrısı və qarın qrampları
- Ürəkbulanma və qusma
- Şişkinlik
- Çəki azalması
- Bağırsaq hərəkətlərində dəyişiklik
- İştahasızlıq
- Hərarət
- Nəcisdə qanaxma
- Yorğunluq
- Sinədə ağrılı yanma hissi
Bu səhifədə verilmiş məlumatlar və ya, tövsiyyələr yalnız maarifləndirici xarakter daşıyır və diaqnozun qoyuluşu, müalicə və ya digər klinik məqsədlərlə istifadə oluna bilməz.
Xəstəliyinizlə əlaqədar daha dəqiq məlumat almaq üçün həkim mütəxəssislərə müraciət etməyiniz tövsiyyə olunur.