Qarında su (maye) yığılması (assit), mayenin qarın boşluğunda yığılması ilə yaranan və adətən ağrı ilə özünü göstərən bir vəziyyətdir.
Qarında su yığılması eyni zamanda assit də deyilir. Ən geniş yayılmış səbəb kimi qaraciyər sirrozu göstərilir. Qarında maye toplanması təkcə qarın bölgəsinə təsir etmir, eyni zamanda digər orqanlara da zərər verə bilər.
Aydın görünən qarın şişkinliyi, çəki artımı və şiddətli ağrı ən geniş yayılmış qarında maye toplanması əlamətləridir.
Qarında su yığılması (Assit) nədir?
Assit, əsasən qaraciyər xəstəliyi olan sirroz səbəbindən meydana gələn qarında su yığılmasıdır. Sirroz əsas səbəb olsa da, fərqli sağlamlıq problemləri də qarında maye toplanmasına səbəb ola bilər. Qarın şişkinliyi isə ən bariz simptomdur.
Periton adlanan toxuma təbəqəsi mədə, bağırsaqlar, qaraciyər və böyrəklər daxil olmaqla qarın orqanlarınızı əhatə edir. Peritonun iki qatı var. Assit, bu iki qat arasında maye yığıldığında yaranır.
Maye insanın qarnında bir qarpız və ya basketbol topu varmış kimi görünməsinə səbəb ola bilər.
Qarında su yığılması qarın şişkinliyi ilə xarakterizə olunsa da, eyni zamanda sürətli çəki artımı və şiddətli qarın ağrısı ilə də özünü göstərə bilər. Bunlar qarında maye toplanmasının ən geniş yayılmış əlamətləri arasında yer alır.
Qarında su yığılması (Assit) niyə olur?
Qarında maye toplanması (assit) adətən qaraciyər sirrozu səbəbindən yaranır. Ancaq fərqli amillər də qarında maye toplanmasına səbəb ola bilər.
Bunların arasında ürək çatışmazlığı, böyrək çatışmazlığı, qarın və çanaq orqanlarındakı xərçəng və ya vərəm var. Daha az görülən başqa bir səbəb isə nefrotik sindrom ola bilər.
Qarında su yığılması bu səbəblərə bağlı olaraq ortaya çıxa bilər:
- Qaraciyər sirrozu
- Ürək çatışmazlığı
- Böyrək çatışmazlığı
- Qarın və çanaq orqanlarındakı xərçəng
- Vərəm
- Nefrotik sindrom (daha nadir)
Qaraciyər sirrozu
Assit eyni zamanda qarında maye toplanmasıdır. Qaraciyər düzgün işləmədikdə qarında su yığılması yarana bilər. Maye, orqanlar və qarın zərfi arasındakı boşluğu doldurur və şişkinliklə birlikdə qarında ağrıya səbəb olur.
Bu kontekstdə assitin ən geniş yayılmış səbəbi qaraciyər sirrozudur. Çox spirtli içki içmək isə qaraciyər sirrozunun ən geniş yayılmış səbəblərindən biridir.
Ürək çatışmazlığı
Ürək çatışmazlığı, qanın bədənə kifayət qədər pompalanmaması səbəbindən damarlarda təzyiq artımına səbəb olan bir xəstəlikdir. Ürək çatışmazlığı vəziyyəti qaraciyər və bağırsaq damarlarında qan artımına səbəb olur. Artan təzyiq isə damar içindəki mayenin qarın boşluğuna sızaraq assit adlanan qarında maye toplanmasına səbəb ola bilər.
Böyrək çatışmazlığı
Böyrəklər, bədəndəki maye və elektrolit balansını tənzimləyən kritik orqanlardan biridir. Böyrək çatışmazlığı vəziyyətində, duz və suyun bədəndən kifayət qədər atılmaması nəticəsində bədəndə maye saxlanması artır.
Bu əlavə maye, qarın boşluğu da daxil olmaqla toxumalar arasında toplanaraq qarında ödem və assit inkişafına səbəb ola bilər. Bu eyni zamanda qarında maye toplanması deməkdir.
Qarın və çanaq orqanlarındakı xərçəng
Qarın içi orqanlarda (qaraciyər, mədə, mədəaltı vəzi, yumurtalıqlar, uşaqlıq və s.) yaranan xərçənglər, periton adlanan qarın zərfinə yayılma göstərə bilər. Bu yayılma, peritondakı damarların keçiriciliyini artıraraq qarına maye sızmasına səbəb olur.
Həmçinin, tumorların limfa damarlarını tıxaması limfa drenajını pozur və mayenin qarın içində toplanmasına səbəb olur. Xərçəngin səbəb olduğu bədxassəli assit adətən proqressiv və müalicəyə davamlı ola bilər. Bu da prosesi daha da çətinləşdirə bilər.
Vərəm
Ağciyər xəstəliyi olan vərəm, ağciyərdən kənar qarın zərfinə də təsir edə bilər. Peritoneal vərəm adlanan bu vəziyyətdə, infeksiya səbəbindən qarın zərfində iltihab və qıcıqlanma yarana bilər. Yaşanan bu proses, qarın zərfindəki damarların keçiriciliyini artıraraq mayenin qarın boşluğuna sızmasına səbəb olur. Vərəmin səbəb olduğu eksudativ assit, adətən protein baxımından zəngindir və xroniki şəkildə davam edə bilər.
Nefrotik sindrom
Nefrotik sindrom, böyrəklərdən həddindən artıq protein itkisinə səbəb olan bir xəstəlikdir. Qandakı albumin səviyyəsinin düşməsi, damar içi təzyiqin azalmasına və mayenin damar xaricinə sızmasına səbəb olur.
Bu vəziyyət, bədəndə geniş yayılmış ödem və qarında maye toplanması ilə nəticələnə bilər. Nefrotik sindromun səbəb olduğu hipoalbuminemik assit, adətən aşağı protein tərkibinə malik olub geniş yayılmış ödemlə birlikdə görülür.
Qarında su yığılmasına səbəb ola biləcək bu xəstəliklərin hər biri, fərqli mexanizmlərlə qarın boşluğunda maye toplanmasına səbəb ola bilər. Müalicə isə əsas xəstəliyin diaqnoz edilib idarə olunmasına bağlıdır.
Qarında su yığılmasının əlamətləri
Qarında maye toplanmasının ən geniş yayılmış əlaməti qarın şişkinliyidir. Bununla yanaşı nəzarət edilə bilməyən çəki artımı və şiddətli qarın ağrısı da qarında maye toplanması əlamətləri arasındadır.
Qarında maye toplanması (assit) əlamətləri belə ola bilər:
- Qarın şişkinliyi
- Çəki artımı
- Qarın ağrısı
- Qarında gərginlik
- Toxluq hissi
- Həzmsizlik
- Ürəkbulanma və qusma
- Ayaqlarda ödem
- Nəfəs darlığı
- Bel ağrısı
Müalicəsi
Qarında su yığılmasının müalicəsi adətən qarındakı əlavə mayenin götürülməsini əhatə edir. Bu prosedur adətən qarından iynə vasitəsilə maye alınmasıdır.
Bunun yanında aşağı natriumlu pəhriz tətbiqi, qəbul edilən maye miqdarının məhdudlaşdırılması, diuretik dərman müalicəsi və lazım gəldikdə cərrahi əməliyyat da qarında assit toplanması üçün müalicə seçimləri arasındadır. Şiddətli sirroz hallarında isə qaraciyər transplantasiyası tələb oluna bilər.
Bu səhifədə verilmiş məlumatlar və ya, tövsiyyələr yalnız maarifləndirici xarakter daşıyır və diaqnozun qoyuluşu, müalicə və ya digər klinik məqsədlərlə istifadə oluna bilməz. Xəstəliyinizlə əlaqədar daha dəqiq məlumat almaq üçün həkim mütəxəssislərə müraciət etməyiniz tövsiyyə olunur.
